تحلیل و بررسی جهان بینی پویشی وایتهد

author

  • یوسف شاقول عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان
Abstract:

هستی‌شناسی و جهان‌شناسی از جمله مباحث مهم و دیرینه فلسفی است که همواره ذهن فلاسفه را به خود مشغول داشته است. در دوره جدید، به ویژه پس از رواج فلسفه انتقادی کانت، تدریجا مسائل جهان‌شناسی کنار نهاده شد و توجه عمده متفکران به مسئله معرفت‌شناسی جلب شد.وایتهد از جمله فیلسوفان و اندیشمندان نادر قرن بیستم است که دوباره به احیای پرسش‌های مهم مابعدالطبیعه می‌پردازد. او هر چند مسائل سنتی مابعدالطبیعه، مثل وحدت و کثرت، ثبات و حرکت و زمان و مکان را مطرح می‌کند، در ارائه راه‌حل برای آنها، به هیچ وجه در چارچوب نگرش فیلسوفان پیشین، مانند ارسطو، باقی نمی‌ماند.ادعای اصلی وایتهد این است که می‌خواهد بر اساس یافته‌های ریاضیات، به ویژه فیزیک جدید، رویکردی دوباره و نوین به مسائل مهم و سنتی مابعدالطبیعه داشته باشد.وی ماحصل یافته‌های خود را در جهان‌بینی ارگانیکی‌اش سامان می‌دهد و در این جهان‌بینی موضوعاتی چون وحدت و کثرت، ثبات و حرکت و زمان و مکان، تبیین جدید و دوباره می‌یابند. 

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیل و بررسی رابطۀ علم و دین از منظر اندیشۀ پویشی وایتهد

در این مقاله تلاش می­شود رابطۀ علم و دین از منظر اندیشۀ پویشی وایتهد بررسی و تحلیل شود. برای این امر ابتدا الگوهای چهارگانۀ رابطه علم و دین (تضاد، تمایز، گفت‌وگو و تلفیق) توضیح داده می‌شود. سپس، دربارۀ نظام مابعدالطبیعی پویشی بحث می‌شود تا نشان داده شود که علم و دین چگونه در چهارچوب این نظام فراگیر هماهنگی یا تلفیق پیدا می‌کنند. و در آخر، اصول حاکم بر رابطۀ این دو قلمرو استخراج می‌شود که تحلیل ...

full text

تحلیل و نقد درون سیستمی جایگاه خدا در جهان شناسی پویشی وایتهد

نوشتار حاضر تلاشی است که طی آن، در گام اول، با توجه به ارکان اساسی جهان شناسی پویشی وایتهد – اصولی چون: نگرش ارگانیستی، پویشی دیدن عالم، در هم تنیدگی تمام موجودات، دو قطبی بودن موجودات، نظریة دریافت و تعامل همه جانبة موجودات- به ضرورت حضور خداوند در این جهان­شناسی اشاره می­شود. در گام دوم، به تحلیل تفسیری پرداخته می­شود که طی آن، وایتهد خداوند را هستی بالفعلی معرفی می­کند که تابع مقولات حاکم بر...

full text

جمع میان حلول و تعالی در فلسفه پویشی وایتهد

نوشتار حاضر در جهت تحلیل جمع حلول و تعالی در فلسفه پویشی وایتهد، می‌کوشد در گام نخست نشان دهد که درهم‌تنیدگی و پیوند اندام‌وار هستی‌ها در این نظام پویشی، آن هم در چارچوب مقولاتی عام و فراگیر، ایجاب می‌کند تا جهان به شبکه‌ای تبدیل شود که همه هستی‌های بالفعل در کنش و واکنش دائمی باشند. این کنش و واکنش پیوسته و دائمی ایجاب می‌نماید که رابطه خدا و جهان از حالت یک‌سویه (تأثیر خدا بر جهان) خارج شده، ...

full text

بررسی انتقادی جایگاه خدا در جهانشناسی پویشی وایتهد

آلفرد نورث وایتهد 1861-1947) در دوره سوم حیات فکری خویش، نظام جهان¬شناسانه¬ای را بر پایه ارکانی مانند نگرش اندام¬وار (ارگانیستی)، پویشی دیدن جهان، درهم تنیدگی تمام موجودات، دو قطبی بودن موجودات، نظریه دریافت و تعامل همه جانبه موجودات، تأسیس نمود. در این نظام جهان¬شناسانه، حضور خداوند است که می¬تواند از عهده تبیین گسترش خلاقانه جهان برآید. وایتهد به ویژه در پویش و واقعیت، خداوند را به مثابه هس...

15 صفحه اول

جمع میان حلول و تعالی در فلسفه پویشی وایتهد

نوشتار حاضر در جهت تحلیل جمع حلول و تعالی در فلسفه پویشی وایتهد، می کوشد در گام نخست نشان دهد که درهم تنیدگی و پیوند اندام وار هستی ها در این نظام پویشی، آن هم در چارچوب مقولاتی عام و فراگیر، ایجاب می کند تا جهان به شبکه ای تبدیل شود که همه هستی های بالفعل در کنش و واکنش دائمی باشند. این کنش و واکنش پیوسته و دائمی ایجاب می نماید که رابطه خدا و جهان از حالت یک سویه (تأثیر خدا بر جهان) خارج شده، ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 4  issue 15-16

pages  105- 126

publication date 2003-03-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023